|
Nowy rok
rozpoczął się naradą w dniu 19 lutego. Uczestniczyli w niej
przedstawiciele Oddziałów Wojewódzkich i członkowie Zarządu Głównego.
Tematem narady było podsumowanie efektów, jakie przyniosły starania
podjęte w sprawie wprowadzenia do ustawy o kombatantach nowych zapisów
dotyczących Sybiraków. Chodziło o ustawowe przyznanie osobom deportowanym
możliwości ubiegania się o status inwalidy wojennego. Wielu działaczy
Związku spotykało się z posłami ze swego terenu referując im sprawę. Kilku
posłów zostało przekonanych o naszych racjach i obiecało pomoc.
Zapowiedź wizyty prezydenta Rosji Borysa Jelcyna w Polsce spowodowała
ponowne podjęcie starań o odszkodowania za niewolniczą pracę wykonywaną
przez Polaków na rzecz Związku Radzieckiego. Został sporządzony spis osób
deportowanych, z uwzględnieniem liczby lat spędzonych w łagrach lub na
zesłaniu. Powstała księga licząca 1618 stron i ponad 50 tysięcy nazwisk.
27 lipca ambasador Rosji w Polsce Jurij Kaszlew przyjął delegację Zarządu
Głównego w której uczestniczyli obok Ryszarda Reiffa członkowie prezydium
-Feliks Milan, Olgierd Poważyński i Janusz Przewłocki. Po wysłuchaniu
strony polskiej ambasador obiecał pomoc w zorganizowaniu spotkania z
prezydentem Rosji. 2 sierpnia delegacja Zarządu w składzie Ryszard Reiff i
Edward Duchnowski została przyjęta przez Siergieja Piłatowa, specjalnego
wysłannika Borysa Jelcyna na uroczystości 50. rocznicy wybuchu powstania
warszawskiego, któremu wręczono księgę nazwisk oraz list do prezydenta
Rosji.
Piątą rocznicę reaktywowania Związku uczczono w Warszawie uroczystą mszą
świętą odprawioną w kościele Św. Karola Boromeusza. Mszę odprawił ksiądz
prałat Tadeusz Uszyński, Honorowy Kapelan Sybiraków. W homilii nawiązał do
historii tej świątyni związanej z tradycją sybiracką. Po mszy św. prezes
Ryszard Reiff udekorował księdza Tadeusza Uszyńskiego Odznaką Honorową
Sybiraka za zasługi jakie ten kapłan położył na polu odrodzenia i
organizowania Związku. W imieniu grupy założycielskiej Związku Irena Głowacka powiedziała „Kochani Sybiracy! W imieniu założycieli pragnę
wyrazić wdzięczność, że tylu Sybiraków zawierzyło nam pięć lat temu,
dzięki
czemu utworzyliśmy Związek prężny, pełen inicjatywy, który nie dał się
podzielić. Zorganizowaliśmy go dzięki pomocy księdza prałata Tadeusza Uszyńskiego, który nie obawiał się udzielić siedziby w swojej parafii
sybirakom. Sybiracy uwierzyli w nasze rzetelne intencje, dzięki temu, że
siedziba tworzącego się Związku znajdowała się przy kościele. Do dziś
wiele Oddziałów i Kół ma swoje placówki przy parafiach.
Wypełniamy podstawowe założenia - utrwalamy znakami pamięci naszą
przeszłość, opisujemy niedolę, której doświadczyliśmy i możemy ją drukować
w naszym wydawnictwie „ Wspomnienia Sybiraków ". Staramy się pomagać
najuboższym i chorym. Marzeniem założycieli jest szersze rozpropagowanie
idei Związku, udokumentowanie losów Sybiraków w podręcznikach historii
oraz w encyklopedycznych wydawnictwach. Sami musimy zadbać o zapisanie
sybirackiego rozdziału w historii Polski. Prosimy, aby Opatrzność Boska
nadal wspierała nasze działania".
l maja, w Grodźcu koło Opola, gdzie proboszczem jest kapelan krajowy
Sybiraków ksiądz Edmund Cisak, odbyły się uroczystości koronacji cudownego
obrazu Matki Boskiej patronki Sybiraków. Obraz z wizerunkiem Matki Boskiej
został przywieziony z Biłki Szlacheckiej koło Lwowa przez opuszczających
rodzinną ziemię Polaków, zmuszonych w wyniku nowego podziału Europy do
przesiedlenia się na tak zwane Ziemie Odzyskane. Obraz Matki Boskiej z
Biłki Szlacheckiej od dawna słynął wieloma cudami i czczony był przez
wiernych z Kresów Wschodnich. Przywieziony przez wyjeżdżających do Polski
repatriantów, przechowywany był w klasztorze sióstr służebniczek koło
Łańcuta, od 1961 roku znajduje się w Grodźcu i zdobi ołtarz główny
kościoła parafialnego.
W tym dniu do Grodźca przyjechali Sybiracy z całego kraju, były delegacje
z zagranicy, a także wiele organizacji kombatanckich. Łącznie na błoniach
przed ołtarzem zgromadziło się blisko 20 tysięcy osób. Sumę pontyfikalną
celebrował Prymas ksiądz kardynał Józef Glemp w asyście Honorowego
Kapelana Sybiraków księdza prałata Tadeusza Uszyńskiego, księdza biskupa
Alfonsa Nossola, księdza Edmunda Cisaka i o. paulina z klasztoru na Jasnej
Górze w Częstochowie. Ewangelię przypadającą na ten dzień czytano w
czterech
językach - polskim, rosyjskim, ukraińskim i niemieckim. Homilię wygłosił
ksiądz kardynal Józef Glemp.
"gromadziliśmy się, aby ukoronować obraz Matki Bożej Grodzieckiej, która
staje się patronką sybiraków, i która określa to sanktuarium. Koronacja
obrazu to jest najwyższy sposób, w jaki człowiek może oddać hołd Matce
Najświętszej (...) Co chcemy w koronacji zawrzeć? To, co mieści się w
słowach: Sybir, Syberia, sybirak, a co oznacza ludzkie cierpienie i
krzywdy ponoszone ze względu na narodowość, na wiarę, na przekonania. Te
cierpienia, które dzisiaj mieszczą się w tym słowie i w symbolu tej
koronacji, można by podzielić na dwie części. Pierwsza to część zachodnia
związana z nazizmem, której symbolem pozostanie Oświęcim, Dachau, a więc
obozy koncentracyjne, piece krematoryjne — miejsca łatwiejsze do
określenia. Druga część to obszary wschodnie, bliżej nieokreślone, po
których cierpienie rozproszyło się bardzo, i które ogarniamy jednym
słowem: Syberia. Syberia geograficznie, to kraina za Uralem, kraina
wielka, o ogromnych przestrzeniach, ziemia zawierająca wiele bogactw. Jest
to także -jak mówią - największe więzienie świata, a jednocześnie
najtańsze, bo niewiele potrzeba tam straży. Na tych wielkich
przestrzeniach ludzie nie mieli dokąd uciekać. Syberia jest to taki
symbol, którym ogarniamy ludzi dotkniętych niesłusznym cierpieniem na
obszarach niekoniecznie związanych z geograficznym pojęciem Syberii.
Przynosimy więc dzisiaj do Matki Bożej, do Jej korony, przed ołtarz Jezusa
Chrystusa wszystkie cierpienia i krzywdy, ażeby - tak jak chleb i wino
przyniesione na ołtarz zostają przemienione - wszystko, co mieści w sobie
pojęcie Sybiru, wszystkie cierpienia i krzywdy zostały tutaj
przekształcone. Chcemy więc, ażeby w indywidualnym, osobistym zetknięciu
się ze świętością Boga i Jego Matki doznana krzywda, cierpienie, udręka
niesłusznie zadana przekształciły się w przebaczenie, w miłość, w dobroć.
To pierwszy cel, który sobie stawiamy dzisiaj przy ołtarzu. Drugim naszym
celem jest, ażeby świadectwo naszej modlitwy zostało zrozumiane i było
odczytane przez młode pokolenie, przez tych wszystkich, którzy nie
rozumieją tajemnicy cierpienia i umiejętności przebaczania. Niech mają
wzór, Że tutaj, daleko od Syberii, na Opolszczyźnie, są ludzie, którzy
dają świadectwo przebaczenia, nawrócenia i rozpoczęcia nowego życia. I
wreszcie stawiamy sobie trzeci cel: nawrócenie prześladowców. Tak, bo i
ich chcemy przyciągnąć do Bożego Serca. Inie jest to tylko kwestia
nawrócenia i przebaczenie tych, którzy cierpieli, ale włączenie w
nawrócenie tych, którzy cierpienie zadawali. Jest to sprawa aktualna,
bo ci ludzie żyją do dzisiaj".
Na zakończenie mszy świętej ksiądz kardynał Józef Glemp poświecił sztandar
Zarządu Głównego oraz sztandary Kół w Kędzierzynie-Koźlu (O. Opole),
Krasnymstawie (O. Zamość), Lipianach (O. Gorzów Wlkp.), Oleśnicy (O.
Wrocław) i Legionowie (O. Warszawa). Na uroczystość stawiło się 75 pocztów
sztandarowych - sybirackich, żołnierzy Armii Krajowej i innych
organizacji kombatanckich, szkolnych i harcerskich.
W całej Polsce odbywały się uroczystości związane z Rokiem Sybiraka. 19
czerwca w Zuzeli, miejscu urodzenia Prymasa Tysiąclecia, kardynała Stefana
Wyszyńskiego, odbyły się uroczystości patriotyczno-religijne z udziałem
przedstawicieli wszystkich Oddziałów Związku związane z poświęceniem
dzwonów do miejscowego kościoła ofiarowanych przez Zdzisława Pręgowskiego.
19 czerwca rozstrzygnięty został I Konkurs Poezji Sybirackiej. Na konkurs
wpłynęły 33 prace. Jury, pod przewodnictwem Janusza Przewłockiego
przyznało trzy równorzędne nagrody, które otrzymali - Waleria Iwankiewicz
z Krakowa, Teofila Karuzel z Pabianic i nieznany autor (Akowiec z
Wileńszczyzny).
W tym roku zostały nawiązane kontakty ze Związkiem Sybiraków w Stanach
Zjednoczonych. Istnieją tam dwa główne ośrodki, w których działa Związek
- w Chicago i na Florydzie w St. Petersburgu przy parafii Miłosierdzia
Bożego. Prezesami są: w Chicago - Henryk Ścigała, w ośrodku na Florydzie -
Wacław Górski. Niewielkie skupisko Sybiraków jest również w Kanadzie. W
środowisku liczącym ponad 5 tysięcy Sybiraków byłych żołnierzy armii
generała Władysława Andersa istnieją dwa główne ośrodki, w których działa
związek.
W styczniu odbył
się I Zjazd Sybiraków na Florydzie. Zarząd Główny Związku Sybiraków w
kraju reprezentowali prezes Ryszard Reiff i prezes fundacji Funduszu
Pomocy Sybirakom Zbigniew B. Kumoś. 22 kwietnia prezydium Zarządu podjęło
uchwałę o nadaniu założycielom Związku Odznaki Honorowej Sybiraka. Odznaki
otrzymali Henryk Ścigała, Helena Ścigała i Wacław Górski. 17 września
przebywający w USA ksiądz Edmund Cisak proklamował „Amerykański Rok
Sybiraka". Ryszard Reiff uczestniczył w uroczystości powołania Związku na
Florydzie.
Związek Sybiraków w Chicago powstał w 1992 roku i od razu podjął działania
na rzecz uzyskania dla sybiraków odszkodowań należnych za pracę i
utracone zdrowie i mienie. Ponadto prowadzi szeroko zakrojoną akcję
o uznanie przez społeczność międzynarodową zbrodni stalinowskich za
zbrodnie przeciwko ludzkości.
18 czerwca Zarząd podjął uchwałę w sprawie terminu Krajowego Zjazdu
Delegatów Związku Sybiraków. Na podstawie § 19 pkt 4 i 5 Statutu Zarząd
ustalił termin zjazdu na dzień 11 i 12 listopada, powołał także komisje -
organizacyjną, statutową i programową Zjazdu. Organizację zjazdu
powierzono Edwardowi Duchnowskiemu.
II Zjazd Delegatów rozpoczął się 11 listopada, w dniu Święta
Niepodległości, uroczystą mszą świętą w archikatedrze Częstochowskiej,
odprawioną przez arcybiskupa księdza Stanisława Nowaka. W nabożeństwie
uczestniczyli delegaci na Zjazd, przedstawiciele władz miasta, liczne
poczty sztandarowe Związku Sybiraków, organizacji kombatanckich oraz
miasta Częstochowy i drużyn harcerskich.
Miejscem obrad Zjazdu była sala widowiskowa Politechniki Częstochowskiej.
Zjazd otworzył prezes Związku Ryszard Reiff, odegrano hymn państwowy i po
raz pierwszy ,"Marsz Sybiraków", wprowadzono sztandary. Gośćmi Zjazdu
byli - kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych - Adam Dobroński, prezydent Częstochowy -
Tadeusz Wrona, honorowy kapelan Związku
- ksiądz prałat Tadeusz Uszyński, krajowy kapelan Sybiraków - ksiądz
Edmund Cisak, przedstawicielka Związku Polaków na Białorusi - Halina Jakułcewicz, Związku Polaków na Litwie -
Janina Gieczewska oraz
przedstawicielka Związku Sybiraków na Florydzie - Antonina Hubska.
Referat sprawozdawczy z czterech lat działalności wygłosił prezes Związku.
W referacie przedstawił drogę, jaką przebyliśmy od 1988 roku do czasu II
Zjazdu, ze szczególnym uwzględnieniem wystąpień do różnych urzędów i
instancji w sprawach uprawnień kombatanckich dla członków Związku oraz
odszkodowań za pracę na zesłaniu i pozostawione mienie, tak zwane
„zabużańskie".
Po referacie prezesa i sprawozdaniach przewodniczących Komisji Rewizyjnej,
Sądu Koleżeńskiego i Skarbnika przeprowadzono wybory prezesa. W głosowaniu
tajnym na prezesa Związku ponownie został wybrany Ryszard Reiff. Zebrani
zgotowali prezesowi owację na stojąco i odśpiewali „Sto lat".
Drugiego dnia Zjazdu odbyły się wybory do Zarządu Głównego, Komisji
Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego. W wyniku głosowania do
zarządu zostały
wybrane następujące osoby: Józef Bancewicz, Józef Kłobuszyński, Juliusz M.
Krawacki, Wiesław Krawczyński, Edward Duchnowski, Feliks Milan, Irena
Głowacka, Jan Belina, Roman Cywiński, Stefan Dudzik, Bożena Dudzińska,
Zofia Garczyńska, Kazimierz Grenczak, Edward Jabłonka, Tadeusz
Jednaszewski, Janusz Łączyński, Maria Markiewicz, Jerzy Miksiewicz, Henryk
Milewski, Jan Miłkowski, Tadeusz Olizarowicz, Mirosław Pejka, Ryszard
Piotrowski, Olgierd Poważyński, Klara Rogalska, Jan Stawiarski, Zbigniew
Steller, Kazimierz Strobel.
Do Komisji Rewizyjnej weszły następujące osoby:
Stanisław Krzyżanowski,
Zofia Choj naćka, Bronisława Rubaszewska, Rodrycjusz Gerlach, Tadeusz
Gołacki, Wiesław Różański, Mieczysław Martusewicz, Leszek Różański,
Aleksander Ryziński, Jerzy Stankiewicz, Tadeusz Korżyk.
Do Głównego Sądu Koleżeńskiego zostali
wybrani: Marian Okulicz, Antoni Zwolak, Józef Powichrowski, Jan Fenc,
Teresa Fill-Szpakowicz, Krystyna Kunc, Anna Cieleń-Makowska.
Do Komisji Odznaczeń i Wyróżnień wybrano następujące osoby:
Olgierd Poważyński, Bolesław Smólski, Jan Belina, Jan Marszałkowicz, Walerian
Wysocki.
Do Komisji Uchwał i Wniosków wpłynęły 153 wnioski z 23 Oddziałów. Komisja
w składzie: Kazimierz Grenczak, Krystyna Kunc, Mikołaj Dziegciał, Anna
Makowska-Cieleń, Wiesław Krawczyński, Jerzy Miller, podzieliła je na 14
grup tematycznych, z czego do realizacji przez Zarząd Główny przyjęła 42
wnioski (wiele wniosków złożonych przez różne Oddziały powtarzało się).
Najistotniejsze z nich dotyczą rozszerzenia uprawnień kombatanckich,
jednoznacznego załatwienia należnych odszkodowań, objęcia uprawnieniami
deportowanych w latach 1944-1946 (Besarabczyków i wywiezionych z ziem
litewskich), osądzenia przez Trybunał Międzynarodowy sprawców zbrodni w
Katyniu. Wystąpienie do Trybunału Międzynarodowego z wnioskiem o uznanie
deportacji dzieci polskich za zbrodnię NKWD przeciw ludzkości.
W zakresie dokumentacji losów Sybiraków Komisja Historyczna została
zobowiązana do przygotowania pomocy poglądowych, które mogłyby być
demonstrowane na spotkaniach z młodzieżą szkolną; do zweryfikowania danych
statystycznych dotyczących liczby deportowanych, na podstawie danych
znajdujących się w ewidencji państwowej i kościelnej oraz do nawiązania
kontaktów z Wojskowym Instytutem Historycznym i wydziałami instytutów
historii uniwersytetów z prośbą o podjęcie badań nad udziałem Sybiraków w
II wojnie światowej.
Zjazd uchwalił zmiany do statutu. W § 3 rozdziału I w punkcie l dodano, iż
Związek może powoływać oddziały także rejonowe i środowiskowe i tworzyć
koła terenowe. W rozdziale II § 6 dodano punkt o działalności
charytatywnej, uzupełniono pkt 2 o objęciu pomocą Polaków mieszkających na
terenie byłego ZSRR, w pkt. 4 dodano obowiązek opieki nad grobami
zesłańców. W § 17 dodano zapis dotyczący warunków wykluczenia członków ze
Związku, oraz wiele innych - natury porządkowej.
25 listopada odbyło się pierwsze posiedzenie nowo wybranego zarządu, w
czasie którego wyłoniono na wniosek prezesa Ryszarda Reiffa prezydium w
następującym składzie:
Józef Bancewicz - wiceprezes
Józef Kłobuszyński - wiceprezes
Wiesław Krawczyński - wiceprezes
Juliusz M. Krawacki - wiceprezes
Edward Duchnowski - sekretarz
Feliks Milan - skarbnik
Irena Głowacka - członek.
Komisja Historyczna opracowała i wydała prospekt-informator, w którym w
krótkim zarysie przedstawiła martyrologię narodu, założenia ideowe
organizacji oraz historię powstania Związku Sybiraków. Wyszedł z druku
VIII tom „Wspomnień Sybiraków".
Komisja Historyczna na łamach „Komunikatu" nieustannie apelowała do
Zarządów Oddziałów i Kół o
gromadzenie przedmiotów archiwalnych w postaci przedmiotów codziennego
użytku, korespondencji, dokumentów, fotografii, zapisów i wspomnień i
przekazywanie ich do archiwum Zarządu Głównego. Apelowała również o
wypełnianie specjalnych kwestionariuszy przygotowanych przez Komisję,
stanowiących materiał dokumentacyjny do historii polskiego zesłannictwa i
martyrologii narodu.
Ukazało się 9 numerów „Komunikatu".
Do końca roku Komisja socjalna rozdysponowała kwotę 298 mln złotych,
pochodzącą z funduszu Zdzisława Pręgowskiego. Zapomogi otrzymało 1400
osób. Dzięki osobistym staraniom Ireny Głowackiej, Związek otrzymał od
Zofii Szagonowej z Londynu kwotę 20 tysięcy dolarów, którą donatorka
przeznaczyła na potrzeby młodzieży i dzieci Polaków zesłańców nadal
przebywających na terenach byłego ZSRR a kształcących się w Polsce.
5 grudnia delegacja Zarządu Głównego została przyjęta na audiencji przez
prymasa Polski kardynała Józefa Glempa.
Z okazji II Zjazdu wykonany został medal pamiątkowy, na którego awersie
znajduje się znak Związku Sybiraków - Częstochowa 11.11.1994 „II Krajowy
Zjazd Związku Sybiraków. V-lecie reaktywowania. Na rewersie wizerunek
Matki Bożej Częstochowskiej i napis „Królowo Polski módl się za nami".
Projekt medalu wykonała Ewa Olszewska-Borys.
Skocz do góry |